Chương 23
Ba người ngồi trong bếp ăn sáng.
Ngoài kia, mặt trời lại chiếu sáng. Thời tiết tuyệt đẹp. Cơn bão đã qua đi.
Cùng với sự thay đổi về thời tiết, bầu không khí của những người trên đảo cũng thay đổi.
Họ như vừa tỉnh dậy sau một cơn ác mộng. Nỗi nguy hiểm tất nhiên vẫn còn đe dọa họ, nhưng ít ra còn có ánh sáng mặt trời. Nỗi lo sợ bao bọc quanh họ như tan ra dưới ánh sáng mặt trời và dưới làn gió mát dường như mọi sự rùng rợn đã qua.
Lombơd nói:
- Hôm nay, chúng ta thử mang gương ra chiếu ánh sáng từ trên đỉnh cao nhất của đảo về đất liền cầu cứu đi. Tôi hy vọng rằng sẽ có một người dân chài nào đó đang ở trên bờ, nhận ra tín hiệu S.O.S của chúng ta. Đến tối, chúng ta sẽ đốt đống lửa. Chỉ đáng lo là chúng ta không có nhiều củi vả lại có thể đất liền sẽ hiểu là chúng ta đốt lửa giải trí.
- Nhưng cũng phải có ai đó hiểu những điều sơ đẳng về cấp cứu người bị nạn chứ?.. Viơra nói... Và nếu như họ nhận được tín hiệu lửa cháy thì trời lại tối mất rồi, đến sao kịp.
Lombơd nói:
- Mà thời tiết này thì cũng chưa thể ra khơi, biển còn sóng lớn! Phải đến ngày mai mới có thể cho thuyền ra đảo được.
- Ôi thế thì còn phải ngủ lại đây một đêm nữa sao! Viơra kêu lên.
Lombơd nhún vai:
- Chúng ta cũng cần phải tính đến điều đó chứ! Theo tôi, chúng ta còn phải ở lại đây hai mươi tư giờ nữa. Giá như chúng ta có thể bơi về được nhỉ.
Blô ừ hữ trong cổ họng:
- Chúng ta vẫn chưa làm rõ được chuyện gì xảy ra với bác sĩ nhỉ?
Lombơd phỏng đoán:
- Thì chúng ta cứ bắt đầu điểm xuất phát này. Chỉ có ba quân cờ da đen nhỏ ở trên bàn ăn kia thôi. Chúng ta cứ coi như bác sĩ đã vĩnh viễn yên nghỉ rồi.
- Thế thì vì sao chúng ta lại không tìm thấy xác ông ấy? Viơra hỏi.
- Vấn đề là ở chỗ đó. Blô đáp.
- Thật đáng nguyền rủa... Thật không thể hiểu nổi.
Blô ngập ngừng nói:
- Hay là hắn ta ném bác sĩ xuống biển?
- Nhưng ai mới được chứ?... Lombơd hỏi... Là cậu? Hay là tôi? Cậu thì nhìn thấy ông ta đi ra cửa. Sau đó cậu quay lại gọi tôi và thấy tôi vẫn ở trong phòng. Chúng ta cùng đi với nhau ra ngoài tìm thế thì lấy đâu ra thời gian để tôi giết ông ta, vả lại còn kéo xác ông ta ra biển nữa.
-Tôi không biết... Blô nói... Nhưng có một việc tôi biết có mối liên quan.
- Cái gì nào?
- Tôi biết khẩu súng ở đâu rồi. Khẩu súng đang ở trong tay anh. Anh không có gì chứng minh rằng trong suốt thời gian qua, khẩu súng đó không ở trong tay anh.
- Lại còn thế nữa, Blô. Chúng ta lại nghi ngờ lẫn nhau rồi.
- Đúng vậy, như thể trước đó chính anh giấu nó đi. Sau đấy anh lại lôi ra sử dụng.
- Cậu hãy chú ý đấy, cậu thật ngu xuẩn. Tôi xin thề rằng có ai đó đã lại đặt khẩu súng trả tôi. Trong cuộc đời tôi, chưa bao giờ tôi ngạc nhiên như lúc tôi lại nhìn thấy súng trong ngăn kéo.
- Anh muốn làm cho chúng tôi tin chứ gì!... Blô nói... Thế ai cất trả anh? Bác sĩ Emxtroong hay là ai khác nữa?
Lambơd nhún vai vẻ bất lực:
- Tôi làm sao mà biết được.
- Thế đấy. Lẽ ra anh có thể tìm được cách giải thích thông minh hơn. Blô nói.
- Thế các cậu không tin tôi thật ư?
- Tôi lại nhìn lại sự việc theo cách khác.
- Thế thì nguy hại đấy. Lombơd nói.
- Lombơd, anh hãy nghe đây... Blô bảo... Nếu như anh là một người thẳng thắn, trung thực thì anh có thể nói về mình.
- Đã bao giờ tôi nhận rằng tôi là người thẳng thắn chưa... Philip càu nhàu... Trong cuộc đời, tôi chưa bao giờ nhận như vậy.
Blô ngoan cố nói:
- Nếu anh nói thật, thì bây giờ chỉ có thể làm như thế này, anh không được giữ súng nữa. Chỉ có thế anh mới không làm chúng tôi lo sợ. Tốt nhất chúng ta sẽ cất khẩu súng đó vào chỗ mà chúng ta đã cất thuốc ấy, sau đó khóa hộp và kho vẫn chia ra hai chúng ta cầm.
Philip Lombơd châm thuốc hút.
Anh nhả khói, su đó nói:
-Cậu đừng tính quẩn.
- Như vậy là anh không đồng ý với tôi sao?
- Không. Khẩu súng đó là của tôi. Tôi cần nó để tự vệ. Tôi sẽ để nó bên mình.
- Nếu thế thì chỉ có thể hiểu được là...
- Tôi chính là V.A Leky chứ gì? Quỉ tha ma bắt cậu đi. Cậu có thể nghĩ đến bất cứ điều gì cậu muốn. Nhưng cậu hãy xem, nếu tôi mà là kẻ giết người thì vì sao đêm qua tôi không giết cậu đi cho rảnh, tôi có hàng triệu cơ hội để có thể làm được việc đó kia mà?!
Blô lắc đầu:
- Tôi không biết, chỉ có thể như vậy thôi. Anh còn có lý do gì đó.
Viơra vẫn yên lặng trong cuộc tranh luận ấy. Giờ cô mới cựa quậy và nói:
- Theo tôi cả hai anh đều như hai người điên vậy.
Lombơd nhìn cô:
- Vì sao cô nói thế?
- Các anh quên bài vè rồi sao?... Viơra nói... Các anh không hiểu rằng trong đó đã có chìa khoá mới sự bí mật à?
Bốn người da đen nhỏ bơi ngoài biển cả.
Một người sa bẫy chết một chỉ còn ba.
Sau đó cô lại nói tiếp:
-Một cái bẫy đó là chìa khoá của sự bí ẩn. Bác sĩ Emxtroong không chết. Ông ta chỉ lấy đi một quân cờ trên bàn để chúng ta tin là ông đã chết mà thôi. Các anh có thể nói điều các anh nghĩ, nhưng Emxtroong vẫn còn trên đảo. Sự biến mất của ông ta chỉ là cái bẫy để lừa chúng ta.
Lombơd lại ngồi xuống ghế:
-Có thể cô ấy nói đúng đấy.
Blô cũng lên tiếng:
-Nếu cô ấy nói đúng thì Emxtroong ở đâu? Chúng ta đã tìm kỹ tất cả. Cả trong nhà chúng ta cũng đã tìm rồi.
-Thì chúng ta cũng đã lục tìm khẩu súng đấy thôi?... Viơra nói mỉa mai... Và chúng ta đã không tìm thấy. Vậy thì ở thời điểm đó nó nằm chỗ nào?!
-Nhưng một con người so với kích thước của một khẩu súng thì có khác, cô em ạ. Lombơd lẩm bẩm.
-Tôi không cần biết điều đó, tôi chắc chắn là như vậy đấy. Viơra nói.
-Cô nói chẳng cần thiết biết điều đó, tôi chắc chắn là như vậy đấy. – Viơra nói.
-Cô nói chẳng cần gì đến dấu vết chăng? Blô thắc mắc.- Nhưng mà nếu cần giết người, vì sao lại cần phải bày theo bài vẽ trên. Hẳn có thể làm theo nhiều cách khác chứ.
- Các anh không hiểu à, hắn điên!!!... Viơra kêu lên... Hoàn toàn điên!
- Hắn điên nên mới tiến hành trò chơi giết người của hắn từng bước theo đúng tuần tự bài vè. Đấy hắn đã khoác tấm áo choàng đỏ chói của chánh án cho thẩm phán Uogrêvơ khi giết ông ta, rồi hắn giết Rôgiơ khi bác ta đi chẻ củi. Hắn giết bà Rôgiơ bằng cách cho thuốc ngủ quá liều khiến bà ta ngủ vĩnh viễn. Và rồi một con ong vo ve trong phòng ăn khi bà Brent chết.
- Nếu cô nói đúng..., Blô lên tiếng sau một phút suy nghĩ,... thì tiếp theo sẽ là gì bởi trên đảo không có vườn bách thú. Không thể làm tiếp như trong bài vè được.
- Thế các anh không hiểu sao? Chúng ta chính là những con thú và cái hòn đảo đáng nguyền rủa này chính là cái vườn thú đang giam cầm chúng ta.
Cả buổi sáng, họ ngồi trên tảng đá chỗ cao nhất của đảo, cầm gương chiếu ánh sáng về phía đất liền.
Không có một phản xạ nào từ đất liền chứng tỏ là những người ở trong ấy đã nhận ra tín hiệu cầu cứu của họ.
Thời tiết đẹp, nhưng ẩm ướt. Dưới chân họ, biển cả vẫn đáng dâng sóng ào ào. Trên mặt nước không có bóng dáng một con thuyền.
Họ cũng cố sức lùng xục quanh đảo một lần nữa nhưng vô ích. Bác sĩ biến mất không để lại dấu vết.
Viơra đứng nhìn về phía tòa nhà.
Cô nói giọng nghe như người khó thở:
- Con người ta cảm thấy an toàn hơn khi ở tự do ngoài trời... Hay là chúng ta đừng quay về nhà nữa.
- Một ý kiến không tồi. Lombơd nói.
- Ở đây chúng ta cảm thấy chắc chắn hơn. Không ai có thể lại gần chúng ta được.
- Vậy thì chúng ta ở lại đây đi! Viơra đề nghị.
- Nhưng rồi tối đến chúng ta cũng cần phải ngủ ở đâu chứ... Blô nói... Chúng ta vẫn bắt buộc phải về nhà.
Viơra rùng mình:
- Tôi không thể tưởng tượng được, và đơn giản là không thể chịu được nổi một đêm nữa ở đó.
- Nhưng mà ở trong phòng khóa kín cửa, chúng ta sẽ cảm thấy an toàn. Philip nói.
- Cũng có thể! Viơra lẩm bẩm.
Cô giơ tay lên trời và nói nhỏ:
- Tuyệt diệu làm sao khi giờ đây tôi vẫn còn nhìn thấy ánh sáng đất trời!
Rồi cô thầm nghĩ:
"Kỳ lạ quá! Mình cảm thấy hạnh phúc mặc dù mối nguy hiểm vẫn luôn đe dọa... Đúng vậy, ở đây, khi có mặt trời chiếu sáng, tự nhiên mình cảm thấy mạnh mẽ hơn... Mình cảm thấy... mình không thể chết được".
Blô nhìn đồng hồ đeo tay rồi nói:
- Hai giờ chiều rồi, bữa ăn trưa sao đây?
- Tôi không trở vào nhà đâu... Viơra bướng bỉnh nhắc lại... Tôi nhất quyết ở lại đây.
- Sao lại thế cô Viơra? Cô đừng quên rằng chúng ta cần bảo vệ sức khỏe nữa.
- Nhưng tôi sẽ cảm thấy sức khỏe tốt hơn nếu tôi không phải nhìn thấy lưỡi bò đóng hộp! Tôi ngán chúng lên tận cổ rồi. Mà thật ra tôi cũng chẳng đói.
- Thế còn anh, Lombơd? Blô hỏi.
- Thành thực mà nói, tôi cũng không thích món lưỡi bò đóng hộp cho lắm. Tôi sẽ ở lại đây với cô Viơra.
Blô ngần ngừ.
Viơra nói tiếp:
- Tôi sẽ chẳng sao đâu. Mà anh cũng đừng sợ khi anh quay lưng đi thì Lombơd sẽ bắn vào anh. Anh đừng nghĩ như vậy.
- Nhưng mà.... Tùy vào các vị nghĩ sao thì nghĩ. Chỉ có điều chúng ta đã hứa với nhau là sẽ không đi lẻ một mình.
- Thì chỉ mỗi cậu muốn vào hàm sư tử thôi chứ. Nếu cậu yêu cầu, mình sẽ đi với cậu. Lombơd nói mỉa.
- Không, không cần. Anh cứ ở lại đây. Blô vội nói.
Lombơd cười phá lên:
- Vậy là cậu cũng sợ cả tôi nữa gì? Nhưng chắc cậu cũng thấy, nếu tôi muốn tôi có thể bắn cả hai người ở đây.
- Đúng thế, nhưng tôi cũng không quên những câu trong bài vè kia. Hắn chỉ giết chúng ta theo những cách đã định trước mà thôi.
- A ha! Như vậy cậu rất hiểu luật chơi đấy.
- Tất nhiên, tôi cũng hơi hồi hộp khi phải quay về nhà một mình.Blô nói.
- Ý cậu định mượn khẩu súng của tôi chứ gì?... Lombơd hỏi nhỏ... Chắc hẳn cậu biết là tôi sẽ không bao giờ đưa cho cậu đâu! Và tôi sẽ cám ơn Chúa nếu như vì vậy mà cậu sẽ không đi nữa.
Blô nhún vai, và bắt đầu đi xuống bờ đá để về nhà.
- Vào giờ này trong vườn bách thú người ta cũng đang cho thú ăn đấy. Lombơd nói như muốn trêu Blô.
Nhưng Blô đã khuất dạng sau mõm đá.
- Anh không thấy Blô làm việc có tính chất may rủi sao? Viơra hỏi vẻ thảng thốt.
- Tôi không nghĩ như em! Theo tôi, Emxtroong không có vũ khí còn Blô lại khỏe gấp đôi ông ta. Thêm vào đó, Blô là một người rất thận trọng. Vả lại, cũng cần có ai đó vào xem thử có Emxtroong ở trong nhà không chứ? Tuy nhiên, theo tôi nghĩ, thì trong nhà không có ông ta.
- Nhưng như vậy làm sao giải thích được sự biến mất của ông ta?
- Blô biết. Lombd đột nhiên hạ giọng.
- Ô... Vậy ra anh tin là...
- Em hãy nghe đây, cô gái nhỏ. Em đã nghe Blô kể rồi đấy, và em cần phải xác định rằng nếu theo trình tự sự việc như vậy thì anh không dính dáng gì đến sự biến mất của bác sĩ. Theo lời kể của anh ta thì anh ta không có gì khả nghi. Nhưng trong chuyện biến mất của Emxtroong thì chính anh ta lại là người biết trước. Anh ta nghe thấy tiếng bước chân trong hành lang, tiếng chân bước xuống cầu thang, và tiếng chân người đi ra cửa. Có thể anh ta đã nói dối từ đầu thì sao. Nhỡ ra anh ta đã giết bác sĩ cách đấy vài giờ trước rồi thì sao?
- Như thế nào chứ?
Lombơd nhún vai:
- Như thế nào thì chúng ta chưa biết. Nhưng theo suy luận ấy thì anh cũng đang tò mò chờ đợi xem chúng ta nên biết sợ ai, hướng đối tượng nghi vấn vào ai đây. Còn riêng anh chàng Blô này, chúng ta đã biết những gì về anh ta? Chả biết gì hoặc rất ít ỏi. Anh ta chỉ kể rằng anh ta đã từng làm cảnh sát. Chấm hết. Anh ta tự nhận là ai mà chẳng được. Lỡ ra anh ta là một gã điên nào đó trốn từ viện tâm thần ra thì sao? Điều này có cơ sở lắm chứ. Anh ta có những hành vi như thế đấy.
Bỗng Viơra tái nhợt người đi. Cô hỏi như bị hết hơi:
- Và anh cho rằng, anh ta sẽ giết chúng ta ư?
Lombơd vỗ tay vào túi áo nơi có để khẩu súng và nói nhỏ:
- Tôi đã nghĩ đến điều đó và có đề phòng.
Rồi anh tò mò nhìn cô gái:
- Em có nghĩ anh nên bắn chết Blô đi hay không?!
- Điều đó... Dù sao trong mọi trường hợp em vẫn nghi bác sĩ Emxtroong hơn. Em nghĩ rằng anh đã nhầm nếu nghi cho Blô.
Bất ngờ cô quay nhìn về phía tòa nhà:
- Anh có cảm giác rằng... thường xuyên có... có ai đó ở trong tòa nhà không... Mà hình như có ai đó đang nhìn ra đây thì phải, anh thử chú ý mà xem.
- Chỉ vì thần kinh em quá căng thẳng đó thôi.
- Vậy anh cũng có cảm giác giống thế phải không? Viơra hỏi.
Cô rùng mình, cúi xuống gần Lombơd và nói:
- Anh có nghĩ rằng...
Cô dừng lại, sau đó nói tiếp:
- Em có đọc một cuốn tiểu thuyết kể về hai ông quan tòa đến một thành phố nhỏ của Mỹ. Họ đến từ tòa án tối cao và họ phụng sự sự thật... chỉ sự thật mà thôi. Bởi vì họ... họ không phải là những con người trần thế...
Lombơd nhướn lông mày:
- Thế em cho rằng họ trên thiên đường sao? Không, anh không tin vào thế giới thần tiên
-Thế mà đôi lúc, em không còn tin cả em nữa.- Viơra nói nhỏ.
Lombơd nhìn cô có vẻ thương hại, rồi nói:
- Bởi vì con người còn có nỗi dày vò của lương tâm…
Anh ngừng lời một chút sau đó hỏi nhỏ.
- Thật ra có phải em đã làm cho đứa trẻ chết đuối không?
- Không, không!... Viơra kêu lên vội vã... Anh không có quyền nói như thế!
Lombơd cười ngặt nghẽo:
- Nhưng mà có thể chứ gì? Cô gái nhỏ! Tôi không biết vì sao em lại làm thế. Hình như vì một người đàn ông phải không, đúng thế không?
Bất ngờ Viơra cảm thấy mỏi mệt, sức lực cơ thể cảm thấy tiêu tan hết:
- Vâng... vì một người đàn ông. Cô trả lời giọng rè rè.
- Cám ơn em, thì anh cũng chỉ muốn biết chừng đó thôi.
Bỗng Viơra đứng dậy kêu lớn:
- Cái gì đấy? Hình như có tiếng đất rung?
- Cái gì?!... Mà đúng thế thật... Có tiếng đất rung. Như là... như là tiếng đá lở ấy.
Họ nhìn về phía ngôi nhà.
- Từ phía ấy vọng đến... Lombơd nói... Hay là ta về xem.
- Không, không, em không đi đâu.
- Tùy em thôi? Anh đi đây.
- Thôi được rồi... Viơra miễn cưỡng nói...Em sẽ đi với anh.
Họ đi xuống khỏi bờ đá về nhà.
Cái sân trước nhà nom vẫn bình thản hiền hòa, vô tội trong nắng. Họ ngần ngại dừng lại một chút trước khi bước qua cánh cổng. Họ nhìn cẩn thận toàn bộ sân nhà.
Bất chợt họ thấy... Blô...
Anh ta đang nằm sóng xoài trên khúc sân phía đông ngôi nhà, đầu vỡ toác ra bởi một tảng đá cẩm thạch to màu trắng.
Philip nhìn lên:
- Cửa sổ phòng ai trên kia nhỉ? Anh vội hỏi.
Viơra lắp bắp không ra hơi:
- Phòng em. Đây là cái tượng có gắn đồng hồ... Bây giờ em mới nhớ ra... Cái tượng có hình con gấu... có hình con gấu...
Philip nắm lấy vai cô gái. Anh nói giọng khẩn cấp và nghiêm nghị:
- Đây là bằng chứng cho thấy tay bác sĩ đang ở đâu đó trong nhà. Anh sẽ vào tìm hắn ta.
Nhưng Viơra níu lấy anh và kêu to:
- Anh đừng có làm chuyện điên rồ. Bây giờ đến số phận chúng ta đấy! Hắn cũng đang mong chúng ta đi tìm hắn! Hắn đã tính kỹ rồi!
Philip đứng sững lại. Anh nói vẻ suy tư:
- Chắc chắn hắn ở trong nhà.
- Bây giờ anh thấy em đã nói đúng chưa?
Lombơd gật đầu:
- Đúng! Em đã thắng. Chỉ có Emxtroong là kẻ giết người. Nhưng hắn có thể trốn ở đâu được nhỉ? Bọn anh đã tìm kỹ cả đảo rồi mà.
- Nếu như ban đêm các anh không tìm thấy hắn, thì bây giờ anh cũng sẽ không tìm thấy đâu. Anh hãy tỉnh táo mà nghĩ lại đi.
- Đúng thế, nhưng...
- Trước đó hắn đã chuẩn bị cho một chỗ nấp, tất nhiên là thế. Ví dụ như một chỗ ở dưới bàn thờ như các vùng nông thôn xưa kia ấy.
- Nhưng nhà này có làm theo kiểu cổ đâu?
- Thì cũng có chỗ nấp khác nhau chứ.
Lombơd lắc đầu:
- Chúng ta đã tìm kỹ đến từng bức tường rồi, ngay từ buổi sáng đầu tiên ở đảo ấy. Anh xin thề là không thể có một chỗ nào làm nơi trú ẩn được.
- Chắn chắn phải có chỗ nào chứ?!
- Anh muốn vào xem đây.
- Tất nhiên là anh muốn vào xem xét rồi và hắn cũng muốn thế? Hắn sẽ rình bên trong và đợi anh vào.
Ngẫm nghĩ một lát, cuối cùng Lombơd hỏi:
- Vậy tối nay chúng ta sẽ ở đâu?
Viơra không trả lời.
Lombơd lại hỏi:
- Em không nghĩ được ư?
- Chúng ta có thể làm gì được?... Cô gái trả lời vẻ nghi ngờ... Ô, lạy chúa tôi, tôi sợ... tôi sợ lắm.
- Bình tĩnh nào Viơra. Tối nay trời sẽ có trăng. Chúng ta cần tìm một chỗ nào đó sáng sủa trên đỉnh cao của đảo. Ở đó, chúng ta sẽ ngồi đợi cho đến sáng. Chúng ta không được ngủ. Cả đêm chúng ta cần phải thức để nhìn xem có ai lại gần không. Nếu hắn lại, anh sẽ bắn ngay.
Ngừng một chút, Lombơd hỏi:
- Em không bị lạnh chứ? Áo em mỏng quá!
- Lạnh ư?... Viơra hỏi lại và bắt đầu cười vẻ điên dại... Ở trong nhà mồ còn lạnh hơn!
- Điều đó cũng đúng đấy. Lombơd trầm ngâm.
Viơra thảng thốt cử động:
- Em sẽ điên nếu chúng ta còn tiếp tục ngồi ở đây. Chúng ta phải tránh xa chỗ này.
- Tốt thôi.
Họ chậm rãi đi về phía bờ biển, nơi những tảng đá nhấp nhô. Mặt trời đã bắt đầu lặn. Những tia nắng vàng bao phủ khắp cảnh vật, rải lên người họ một màu vàng óng ánh.
Philip nhìn ra biển. Bỗng anh thốt lên:
- Cái gì ở kia?... Em có thấy không... Ở cạnh tảng đá lớn ấy?.. Không phải đó... Ở bên phải kia kìa...
Viơra mở to đôi mắt, nhìn về phía anh chỉ.
- Như là một bọc quần áo ấy nhỉ. Cô nói.
- Ai có thể tắm ở đó nhỉ?... Lombơd cười lên... Kỳ nhỉ... Nhưng hình như chỉ là một mảng rong biển.
- Chúng ta lại gần đó xem sao. Viơra nói.
- Chắc chắn bọc quần áo rồi... Lombơd nói khi họ tới gần... Cả một bọc... À có đôi giày nữa kìa. Nào hãy đến đấy, chúng ta nhìn rõ đấy.
Họ nhảy sang tảng đá đó...
Bỗng Viơra đứng sững lại:
- Không phải là bọc quần áo... Một người... một người chết!
Cái vật đó bị kẹp giữa vào hai tảng đá, chỗ nước thủy triều lên xuống hằng ngày.
Một khuôn mặt tím tái, nhợt nhạt...
Một khuôn mặt trương phình kinh rợn của người chết trôi.
- Ôi lạy chúa tôi!... Lombơd thốt lên... Emxtroong! Hết chương 23
